Verwondering en verzoening: familieopstellingen en systemisch denken.
Wij maken allen deel uit van ons familiesysteem, maar ook van vele andere systemen: het dorp, de politieke partij, onze organisatie of school, de kerk, de hobbyclub …
Systemisch denken is 25 jaar geleden ‘ontdekt’ door Bert Hellinger en sindsdien verder ontwikkeld vanuit diverse filosofische, psychologische en therapeutische richtingen.
Belangrijke basisprincipes zijn:
- iedereen hoort erbij en heeft evenveel recht op zijn/haar plek in het systeem
- in het systeem is een rangorde
- er is een balans tussen geven en nemen.
Wanneer om de een of andere reden niet aan deze basisprincipes wordt voldaan, ontstaan zogenoemde verstrikkingsdynamieken. Drie belangrijke dynamieken zijn:
- Iets dragen voor iemand anders.(hierbij kan het bijvoorbeeld gaan om het niet geuite verdriet van iemand uit het familiesysteem).
- Iemand volgen. Een kind heeft de onbewuste neiging om iemand die tot het familie-
systeem behoort en niet geëerd is, of het systeem vroegtijdig verlaten heeft, te volgen. - Ik doe het in jouw plaats. Een voorbeeld is iemand in het familiesysteem die het leven niet meer ziet zitten (bv een opa na de oorlog) en toch volhoudt. Via z’n ouder neemt een kind dit over. Het kind kan dan suïcidaal zijn. Onbewust zegt het tegen de ouder: als ik vertrek, kun jij blijven, net zoals de ouder dat (onbewust) tegen de grootouder heeft gezegd.
Vanuit een dynamiek ontstaan symptomen zoals angsten, onrust, doelen niet halen, het ontbreken van kracht, hyperactief zijn, besluiteloosheid, het leven niet zien zitten, eetproblemen of nog andere. De symptomen worden in de familieopstelling gebruikt om de onderliggende dynamiek aan het licht te brengen.
Een opstelling begint met een kort interview van de begeleider met de vraaginbrenger(s). Op grond hiervan wordt vast gesteld voor welke personen uit het familiesysteem een representant (‘plaatsvervanger’) wordt gevraagd. Degene die de vraag heeft ingebracht, kiest uit de andere aanwezigen deze representanten. Vervolgens worden de representanten ‘opgesteld’: de inbrenger van de vraag zet de representanten intuïtief op een plaats in de ruimte. Dan kan de vraaginbrenger gaan zitten en toekijken.
Een bijzonder fenomeen doet zich dan voor bij de representanten: ze blijken gekoppeld te zijn aan het familiesysteem van de vraaginbrenger. Door deze koppeling, die zich uit in lichamelijke en emotionele gevoelens, kunnen de representanten informatie geven over het familiesysteem. De manier waarop de representanten ten opzichte van elkaar zijn opgesteld en de informatie die ze geven worden door de begeleider gebruikt om de dynamiek van het familiesysteem aan het licht te brengen. Van daaruit wordt stapsgewijs gewerkt naar helderheid en verzoening en kan de liefde weer stromen.
Het is een indrukwekkend groepsproces, waarvan de resultaten krachtig kunnen doorwerken in het dagelijks leven. Mensen ervaren het vaak als diep ontroerend om een opstelling meegemaakt te hebben.
Na 15 jaar opstellingen te hebben begeleid, is er voor ons (Nelly en Bernard) een eind gekomen aan dit werk: we zijn ook op dit vlak ‘met pensioen’. We kijken met warme gevoelens terug op de vele mooie, ontroerende en verrassende opstellingen die ons pad gekruist hebben en danken iedereen die ons hun vertrouwen hebben gegeven.
